RODZAJ INWESTYCJI: OBIEKT UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ

INWESTOR: PRYWATNY

LOKALIZACJA: TORUŃ / FORT X

ZESPÓŁ: PRZEMEK GAWĘDA, MARCIN SAJDAK, DARIUSZ WITUCKI, JOANNA RATAJCZAK, DANIEL WIŚNIEWSKI

DATA OPRACOWANIA DOKUMENTACJI: 2017-2023

XIX-wieczna Twierdza Toruń składa się z ponad 200 obiektów, w tym z 18 dużych fortów (15 fortów pierścienia zewnętrznego oraz 3 forty będące częścią pierścienia wewnętrznego). Jest jednym z najatrakcyjniejszych zespołów fortyfikacyjnych w skali europejskiej i jednym z większych w skali Polski. Paradoksem jest fakt, że dziś ich największym wrogiem jest upływający czas, który przyczynia się do powolnego niszczenia. Ten proces w miarę możliwości należy zatrzymać. Jeden ze składowych elementów tworzący Toruńską Twierdzę – Fort X zwany też Baterią Wiślaną trafił w ręce prywatnego inwestora, który uznał, że należy podjąć działania w kierunku jego rewitalizacji i odtworzenia.

Fort X położony jest w spokojnej okolicy w sąsiedztwie Wisły, niespełna 2,5 km od toruńskiej starówki. Ten wyjątkowy kontekst miejsca widać szczególnie z góry. Fort X wzniesiony został w latach 1889–1892 jako otwarta bateria artyleryjska dla sześciu armat kalibru 120 mm. Zadaniem tego dzieła fortecznego było kontrolowanie od zachodu doliny Wisły. Zabezpieczone jest mokrą fosą o szerokości 36 metrów z usytuowanym w głębi schronem piechoty. Załogę baterii stanowiły dwa plutony piechoty i kilkudziesięciu artylerzystów obsługujących działa umieszczone w otwartych stanowiskach ogniowych (około 120-150 osób).

Aktualnie ukształtowanie terenu fortu jest w znacznym stopniu zniekształcone i zniwelowane. Działania projektowe skupiły się min. na przywróceniu zarysów fortyfikacji ziemnych takich jak: stanowiska artyleryjskie z trawersami oraz ławy strzeleckie. Projekt zagospodarowania fortu i odtworzenia fortyfikacji ziemnych zrealizowano na podstawie historycznych planów budowlanych, które powstały pod koniec XIX wieku.

Na terenie fortu zaprojektowano funkcję hotelowo-konferencyjną, która będzie się mieścić w istniejącym schronie oraz w nowo zaprojektowanych budynkach. Nowo zaprojektowane kubatury ukryte są w fortecznym ukształtowaniu terenu. Planowane odtworzenie fortyfikacji i budowa nowych budynków będzie realizowana z poszanowaniem istniejącego zadrzewienia.

Istniejący schron zostanie poddany renowacji, odtworzona zostanie stolarka okienna i drzwiowa, na elewacji pojawią się charakterystyczne dla pruskich fortyfikacji rury wentylacyjne. Odtworzone zostaną fortyfikacje ziemne oraz udrożnieniu ulegnie zasypane dziś odwodnienie majdanu.

Data realizacji – 2018-2021